TOURS AND STORIES: #A SPOOR

Stap je in Rotterdam het Centraal Station uit dan ervaar je de kracht van de grote investering. De afgelopen jaren is gewerkt aan de realisatie van een goed functionerend centraal station. Een station dat zijn gezicht richt naar de stad en indrukwekkend is qua omvang. In de tours&stories SPOOR maken we vanuit het station met als thema ‘connectiviteit’ een wandeling langs de westkant, passeren door het RCD (Rotterdam Central District) via de Biergarten en lopend over de houten luchtbrug van ZUS naar de Hofbogen, eindigen we via de Hofbogen in ZOHO. Wat hebben deze projecten en gebieden met elkaar gemeen, hoe zijn ze verbonden met elkaar? Wie werkt met wie aan deze gebieden? Waar halen ze hun investeringen vandaan, en wat betekenen ze voor elkaar?

Verslag: Marlijn Lodewijks, MCD, gemeente Breda

Het openbaar gebied dat zich uitstrekt aan de westkant van het station, wordt vooral gebruikt door de locals. Veel fietsers en wandelaars passeren via deze kant op weg naar het station. Om deze route aantrekkelijker te maken is het van belang al in de eerste plannen de plinten te voorzien van een levendige invulling, vertelt de vm. projectleider Fons Meijer. Een levendige begane grond maakt het immers voor een voorbijganger veel aantrekkelijker om door een straat te lopen. De eigenaren van de panden blijken echter nauwelijks bereid om de begane grond te verbouwen. De investering en het geringe extra rendement houden hen tegen. Om de eigenaren te verleiden is een vereniging opgericht. Een van de succesfactoren blijkt: benoem een vooraanstaand en inspirerend persoon onder de eigenaren als voorzitter. Inmiddels is een gevel opengebroken en loopt de koffiebar in die plint goed.

Verbinding
Iedere Rotterdammer heeft zijn route naar het Station al bepaald, en deze liep niet via de westkant. Het was een onaantrekkelijke route. Wil je deze route dan toch benutten, dan moet er heel wat uit de kast getrokken worden. In 2011 bedacht ZUS de houten loopbrug. Gestart middels crowdfunding is een 350 meter lange brug gebouwd die bestaat uit 17.000 plankjes. Deze brug verbindt de Biergarten, het Schieblock en Park Pompenburg met de Hofbogen. Ieder plankje is gesponsord, waardoor het extra plezierig is om over de brug te wandelen.

Bij het terrein voor de Biergarten wordt gediscussieerd over de potentie.  Als het aan de eigenaar van het Schieblock had gelegen, was het pand een aantal jaren geleden gesloopt. De crisis, maar bovenal de chemie tussen een aantal energieke mensen, zorgde ervoor dat het pand werd behouden. Momenteel ligt er een huurovereenkomst voor de komende 10 jaar en daarbij ook een plan om voor die periode weer in het pand te investeren. Andere belangrijke factor voor het behoud van deze locatie is dat de Gemeente Rotterdam de gronden terugkocht van de bijna failliete ontwikkelaar, en weer uitgaf in erfpacht. Op het moment van de wandeling zijn gemeente en ontwikkelaar hierover in onderhandeling. In de groep verschillen de meningen of de Gemeente er goed aan deed om op deze manier zich te verbinden met één marktpartij.

Wederzijdse afhankelijkheid
We lopen over de houten luchtbrug en genieten van het uitzicht over de spoorlijnen en een stuk Rotterdam. Neerkijkend op het gekrioel van treinen en fietsers voelt dit stuk stad zeer versnipperd. Aan de andere kant van de brug komen we uit bij De Hofbogen en Station Hofplein.  De bogen onder het spoor zijn reeds opgeknapt, de tweede fase bevindt zich nu in renovatie. Het was niet eenvoudig om deze locatie in beweging te krijgen, vertelt Marije Faber van Hofbogen BV.  Prorail was eigenaar van het dak, en juist dat dak was van zeer slechte kwaliteit en zorgde voor lekkages. Twee corporaties waren eigenaar van de bogen. Door de maatschappelijke discussie over corporaties werden vraagtekens geplaatst of een investering in deze bogen nog te verantwoorden was als DAEB activiteit? De partijen zaten in een impasse en hadden elkaar nodig om tot een oplossing te komen. Iedere partij was afhankelijk van de ander: en dat bleek de sleutel voor een doorbraak. Het Centraal Fonds gaf de corporaties toestemming om te investeren, met daarbij de verplichting om uiteindelijk te verkopen. Momenteel ligt er een overeenkomst tot 2018, is de exploitatie positief en kunnen zelfs eisen gesteld worden om te brancheren met nieuwe huurders, licht de trotse Marije Faber toe. Die branchering wordt gedaan in afstemming met de gebruikers van het Schieblock en het Zomerhofkwartier.  Faber licht toe, dat door niet met elkaar te concurreren, maar juist ten opzichte van elkaar duidelijk te profileren hebben alle partijen baat van wat er hier ontstaat. In het korte bezoek dat we afleggen bij de Hofbogen is, kan ik niet bepalen of aan deze diversiteit wordt voldaan.

Gecombineerde functies
Wandelen we verder dan komen we in een heel andere sfeer. De openbare ruimte voor het Hofpleintheater is voorzien van een aantal bassins en niveaus. Het blijkt geen project te zijn uit de jaren tachtig, maar het Waterplein dat een hedendaagse invulling van wateradaptatie combineert met een bijzondere plek voor scholieren en een brede waaier aan andere gebruikers. Bijzonder is dat dit waterplein als publieke ruimte voor 60% gefinancieerd is met middelen van het Heemraadschap. Normaal gesproken gaat dat geld naar pompen en rioolbuizen onder de grond, nu is het geïnvesteerd in een publieke ruimte, met hetzelfde doel: een betere berging van het water bij heftige regenval. Dirk van Peijpe vertelt dat deze manier van denken door de ontwerpers, De Urbanisten, nu ook toegepast wordt op het naastgelegen gebied: Zomerhofkwartier en Agniesebuurt.

Ontwikkelen zonder eindbeeld
Op een binnenterrein in ZOHO staat een treinstel, dat dienst doet als restaurant. In de tuin eromheen staan groenten. Het is een van die initiatieven waarbij kleinschalige landbouw in de stad bewoners inspireert om de handen uit de mouwen te steken. Mark van der Velde van Havensteder, legt uit dat hier in ZOHO ontwikkeld wordt zonder eindbeeld. “We wilden afstappen van het toewerken in stappen naar een bedacht eindbeeld. Hier in ZoHo nodigen we verschillende partijen uit om met hun creativiteit verandering te creëren”. Die ruimte wordt actief ingevuld door ondermeer Jeroen Laven met Stipo, dat haar kantoor in het gebied vestigde en zelf actief stuurt op de transformatie van het gebied. Het gaat hier niet alleen om kleinschalige interventies en buitenruimte, maar juist ook om het agenderen van de vraag wie er profiteert van de waardeontwikkeling in het gebied en hoe de pioniers van nu ook mee-ontwikkelen met de economische ontwikkeling van het gebied.

Jacht op Talent
We sluiten onze wandeling af met een bespiegeling op het ondernemersklimaat in Rotterdam. Grote sleutel voor succes van een gebied is de positieve energie die op gang wordt gebracht. Dit gebeurt door mensen met ideeën en het talent deze ideeën te verbinden aan andere initiatieven en deze om te zetten in acties. Marcus Fernhout, eerder betrokken bij het Schieblock en vandaaruit ook bij bedrijfsverzamelgebouwen in het Zomerhofkwartier, vertelt over de jacht van steden op talent. Hij is in Rotterdam het eerste Cambridge Innovation Centre aan het opzetten. Idee is dat in dit centrum snel groeiende ondernemers worden samengebracht. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn: als je door de scan heen komt als ondernemer is je kans op succes verzekerd. De gedachte is: talent trekt talent aan en versterkt elkaar. Ik verheug me nu al op mijn volgende bezoek waarbij ik kennis kan maken met deze nieuwe Start-ups!